Ο ναός του αγίου Νικολάου στον Κοιλιωμένο υπήρχε ήδη το 1750, καθώς μια εικόνα της Θεοτόκου από τον ναό φέρει την επιγραφή: πέτρου ιερέως βόσσου Άγιος Νικόλαος Η.Λυκίδου Ενοριακός ναός Ζάκυνθος Κοιλιωμένος 37,747610 20,774180 Μεταβυζαντινή περίοδος Ο ναός υπήρχε το 1750 Τοπικός λίθος Μονόκλιτη βασιλική με την κύρια είσοδο στην βόρεια πλευρά 1750 Σώζεται ένα έγγραφο του 1792, όπου αναφέρεται η συμφωνία των επιτρόπων με τον Δημήτριο Παλαδινό για την κατασκευή του τέμπλου. Ο ναός ανακαινίστηκε το 1827, ενώ το πανύψηλο κωδωνοστάσιο θεμελιώθηκε στις 25 Απριλίου 1893, σύμφωνα με την επιγραφή στην πρώτη βαθμίδα της κλίμακας μπροστά του, από τον Γεώργιο Αν. Μαρούδα ή Κοντό. Ωστόσο το τελευταίο έμεινε ημιτελές. Ο ναός και το κωδωνοστάσιο έμειναν ανέπαφα από τον σεισμό του 1953.
Ο ναός του αγίου Νικολάου στον Κοιλιωμένο ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό τύπο της μονόκλιτης βασιλικής με την κύρια είσοδο στα βόρεια. Αρχικά χωρίζεται καθ’ύψος σε δυο μέρη με ένα γείσο που τον περιτρέχει. Στις μακρές πλευρές του εκατέρωθεν της εισόδου ανοίγονται από δυο σειρές έξι παραθύρων, ενώ στην δυτική πλευρά δυο σειρές των δυο παραθύρων. Χαρακτηριστική είναι η τάση να προβάλλονται τα δυο άκρα και το κεντρικό τμήμα των μακρών πλευρών και το κεντρικό τμήμα της δυτικής πλευράς. Στην βόρεια πλευρά στα τμήματα που προβάλλονται ανοίγονται δυο παράθυρα στον κατακόρυφο άξονα και πάνω τους και στεγάζονται με αυτόνομη δικλινή στέγη. Ιδιαίτερη όμως είναι η προβολή του κεντρικού τμήματος όπου βρίσκεται και η κύρια είσοδος. Πάνω από την είσοδο ανοίγεται τρίλοβο ανισομερές παράθυρο και όλο αυτό το τμήμα στεγάζεται με αυτόνομη και ψηλοτερη οξυκόρυψη στέγη. Το ίδιο συναντάται και στην νότια πλευρά. Στην δυτική πλευρά προβάλλεται μόνο το κεντρικό τμήμα, όπου βρίσκεται η είσοδος και ακολουθείται η ίδια διάταξη. Αντίθετα στην ανατολική πλευρά διακρίνεται μόνο η κεντρική αψίδα του ιερού και εκατέρωθεν στο ύψος της δεύτερης σειράς παραθύρων στις μακρές πλευρές ανοίγονται δυο παράθυρα. Το κωδωνοστάσιο είναι πυργοειδές και δεν πατά πάνω σε βάση, αλλά σε τριβαθμιδωτή κρηπίδα. Στην είσοδό του είναι χαραγμένη η χρονολογία 1893, 25 Απριλίου. Χωρίζεται σε τέσσερις ζώνες με χαρακτηριστικό την υπερεπίθεση των ρυθμών. Στην τέταρτη ζώνη υπάρχουν τα τοξωτά ανοίγματα για τις καμπάνες που περιβάλλονται από ένα στενό εξώστη με λιτό κιγκλίδωμα. Ακολουθεί το ψηλό οκταγωνικό τύμπανο χωρίς όμως επίστεψη, καθώς το κωδωνοστάσιο έμεινε ημιτελές. Στο εσωτερικό είναι χτισμένη η κλίμακα ανόδου.
Πηγές
- Λ.Ζώης, Ιστορία της Ζακύνθου, Αθήνα 1955
- Ντ.Κονόμος, Εκκλησίες και μοναστήρια στη Ζάκυνθο, Αθήνα 1967
- Δ.Ζήβας, Η Αρχιτεκτονική της Ζακύνθου από τον ΙΣΤ΄ μέχρι τον ΙΘ΄ αιώνα, Αθήνα 1970
- Δ. Ζήβας, Αρχιτεκτονικά Σύμμικτα, Αθήνα 1976
- Ντ.Κονόμος, Ζάκυνθος (Πεντακόσια χρόνια 1478 – 1978). Τόμος Δεύτερος, Ύπαιθρος Χώρα, Αθήνα 1979
- Ντ.Κονόμος, Ζάκυνθος.Πεντακόσια χρόνια (1478 – 1978).
- Τέχνης Οδύσσεια, Τ.5, τεύχ.Β΄, Θρησκευτική τέχνη. Αρχιτεκτονική-Ξυλογλυπτική-Αργυρογλυπτική, Αθήνα 1989
- Μ.Σκιαδαρέση – Στ.Πισκαρδέλης, Ζάκυνθος. Ιστορία, Λαογραφία, Τέχνη, Περιήγηση, Αθήνα 1993
- W.L.Salvator, Ζάκυνθος (μετ.Α.Αρμένη-Τσουκαλά), Ζάκυνθος 1995