Ο ναός υπήρχε ήδη από το 1799, ίσως ήδη από τα μέσα του 18ου αιώνα. Γύρω στο 1825 ο ναός ανακαινίσθηκε. Το 1953 καταστράφηκε από τον σεισμό και ξανακτίστηκε σε άλλη θέση.
Παραδόσεις: Φάσεις: Ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα στο Λαγοπόδο ιδρύθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα, ενώ αναφέρεται σε έγγραφο του 1799. Ανακαινίστηκε το 1825, αλλά καταστράφηκε από τον σεισμό του 1953. Ο ναός ξανακτίστηκε αργότερα σε άλλη θέση κοντά στον δρόμο της Ρίζας, όπου μεταφέρθηκαν εικόνες και κειμήλια και από άλλους ναούς. Το κωδωνοστάσιο επίσης καταστράφηκε.
Αναλυτική περιγραφή: Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στο Λαγοπόδο ακολουθεί τον τύπο της μονόκλιτης βασιλικής με τον προσανατολισμό της να αποκλίνει προς τα βορειοανατολικά. Η κύρια είσοδος του ναού βρίσκεται στην βόρεια πλευρά του ανάμεσα σε τέσσερα μεγάλα παράθυρα. Στη νότια πλευρά υπάρχει μια δευτερεύουσα είσοδος επίσης ανάμεσα σε τέσσερα μεγάλα παράθυρα συμμετρικά με της βόρειας πλευράς. Η πρόσβαση στον γυναικωνίτη γίνεται μέσω μικρών θυρών στα δυτικά άκρα των μακρών πλευρών. Στην ανατολική πλευρά διακρίνεται ένα μικρό παράθυρο για τον φωτισμό του Ιερού και ένας φεγγίτης ψηλότερα. Το κωδωνοστάσιο είναι σύγχρονο και ανήκει στον απλό τύπο με κάποιες διαφοροποιήσεις, από τις οποίες οι πιο σημαντική είναι η παρουσία δυο επιπέδων για την τοποθέτηση καμπάνων. Στο κατώτερο υπάρχει τοξωτό άνοιγμα για μια καμπάνα, ενώ ψηλότερα ανοίγονται δυο τόξα για τις καμπάνες που περιβάλλονται από εξώστη.
Αναλυτική περιγραφή διακόσμου: Εξωτερικά ο ναός ακολουθεί προσεισμικά πρότυπα στην πλαστική διακόσμηση των περιθυρωμάτων του. Η κύρια είσοδος πλαισιώνεται από παραστάδες ιδιαίτερα πλατιές στο κάτω τμήμα που πατούν σε χαμηλές βάσεις. Ακολουθεί λιτό επιστύλιο και ένα επίσης λιτό τριγωνικό αέτωμα. Ανάλογη είναι και η διαμόρφωση γύρω από τα παράθυρα της ίδιας πλευράς. Στο εσωτερικό ξεχωρίζει το επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο που δεν ακουμπά στην ουρανία. Οι δεσποτικές εικόνες δεν είναι σύγχρονες μεταξύ τους. Στα αριστερά είναι η εικόνα της Μεταμόρφωσης, έπειτα η Παναγία Βρεφοκρατούσα του Πελεκάση με την αφιέρωση του Γράμψα το 1923, του Χριστού Αρχιερέα και του Ιωάννη Προδόμου. Πάνω από τις εικόνες της Παναγίας και του Χριστού υπάρχουν ανάγλυφα στέμματα. Στην Ωραία Πύλη εικονίζεται ο Χριστός Ιδέ ο Άνθρωπος και στα πλαϊνά βημόθυρα οι Άγγελοι μετα σύμβολα του Πάθους. Το τέμπλο έχει πλούσια φυτική διακόσμηση κυρίως στο επιστύλιο, ενώ διαμορφώνονται πάνω από τα Βημόθυρα τοξωτά αετώματα. Στο επιστύλιο ξεχωρίζουν τα ολόγλυφα χερουβείμ. Στο επόμενο τμήμα του τέμπλου εικονίζονται ολόσωμοι οι τέσσερις Ευαγγελιστές και δυο Προφήτες και ανάμεσά τους ο Χριστός. Μάλιστα οι εικόνες του Χριστού και δυο Ευαγγελιστών περιορίζονται στο περίγραμμα των μορφών και δίνουν την εντύπωση πως προβάλλονται από το τέμπλο. Στην επίστεψη τοποθετήθηκε ο Εσταυρωμένος πάνω σε έλικες, όπως επίσης και οι εικόνες της Παναγίας και του Ιωάννη. Στους τοίχους διαμορφώνονται διάχωρα με φουρούσια, κυμάτια και παραστάδες με ιωνικά επίκρανα. Στην ουρανία υπάρχουν σύγχρονες τοιχογραφίες με την Μεταμόρφωση, τον Πατέρα και την Παναγία.
Κινητά ευρήματα – Είδη μικροτεχνίας: Στους τοίχους του ναού υπάρχουν πίνακες του Γράμψα με σκηνές από την ζωή του Χριστού σε δυο ζώνες. Αξιομνημόνευτη είναι η εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας με αργυρή επένδυση και πίσω η “Μετάστασις της Θεοτόκου” πάνω σε ξυλόγλυπτη καθέδρα, έργο του Σπυρίδωνα Ιω.Τορτορέλη.
Παράλληλα: Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα είναι ο ενοριακός ναός του ναού. Προσεισμικά δεν ήταν μοναδικός ναός του ναού. Επίσης στο χωριό υπάρχει ο ιδιωτικός ναός της Παναγίας Απερπισμένης και το ναϊδριο του αγίου Νικολάου πάνω στο βουνό.
Συσχετισμοί: Δίκτυο περιπατητικών διαδρομών: Τα χωριά στον δρόμο της Ρίζας, Φιολίτης, Λαγκαδάκια, Βουγιάτο, Μελινάδο, Μαχαιράδο, Λαγοπόδο, Μουζάκι και Παντοκράτορας.
Πηγές
- Λ.Ζώης, Ιστορία της Ζακύνθου, Αθήνα 1955
- Ντ.Κονόμος, Εκκλησίες και μοναστήρια στη Ζάκυνθο, Αθήνα 1967
- Ντ.Κονόμος, Ζάκυνθος (Πεντακόσια χρόνια 1478 – 1978). Τόμος Δεύτερος, Ύπαιθρος Χώρα, Αθήνα 1979
- Μ.Σκιαδαρέση – Στ.Πισκαρδέλης, Ζάκυνθος. Ιστορία, Λαογραφία, Τέχνη, Περιήγηση, Αθήνα 1993