Δεν υπάρχουν γραπτές πληροφορίες για τις οικοδομικές φάσεις του ναού. Εικάζεται ότι μετά τα μέσα του 18ου αιώνα έγινε μια ανακαίνιση του ναού, τουλάχιστον στο εσωτερικό του που συνδυάζεται με την τοποθέτηση του τέμπλου. Πάντως δεν κατέρρευσε από τον σεισμό του 1953. Αναλυτική περιγραφή: Ο ναός των Ταξιαρχών είναι μια μικρή μονόκλιτη βασιλική. Η κύρια είσοδος του βρίσκεται στην βόρεια πλευρά ανάμεσα σε δυο παράθυρα. Στο δυτικό άκρο ανοίγεται μια δευτερεύουσα είσοδος. Άλλη μια είσοδος ανοίγεται στην δυτική πλευρά. Στην νότια υπάρχει μόνο ένα παράθυρο. Στην ανατολική πλευρά βρίσκεται και το απλού τύπου κωδωνοστάσιο.
Αναλυτική περιγραφή διακόσμου: Εξωτερικά ο ναός είναι λιτός χωρις πλαστική διακόσμηση στα περιθυρώματά του. Στο εσωτερικό σώζεται το επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο ρυθμού μπαρόκ. Μάλιστα φέρει την επιγραφή: στερέωμα τον επησυ πεπηθοτον στερεοσον κυρηε την εκλησιαν ην εκτησο τω τημηο σου εματη. δεησις τον δουλο του θεου επιτροπον διακονου κοσμα πηερως. γου. ιω. μπηλιαρδος. 1776. οχτοβρηου 27.
Κινητά ευρήματα – Είδη μικροτεχνίας: Ο ναός λειτούργησε μετά τον σεισμό του 1953 ως μουσείο, όπου φυλάχθηκαν ιερά κειμήλια από ναούς που καταστράφηκαν στην περιοχή του Κατασταρίου. Μέσα στον ναό σώζονται οι δεσποτικές εικόνες της Θεοτόκου στον τύπο της Κυρίας των Αγγέλων, του Χριστού και του Ιωάννη Προδρόμου. Ακόμη σώζεται μια εικόνα του Δωδεκαόρτου, καθώς και μανουάλια, ένα ξυλόγλυπτο τετράποδο και ένας επιτάφιος κάτω από κουβούκλιο με διάφορα εικονίδια των Παθών. Επίσης διασώθηκε υάλινο πολυκάνδηλο ενετικής τέχνης που ίσως χρησίμευε ως πολυέλαιος. Στον προαύλιο χώρο έχουν συλλεχθεί λίθινα τμήματα με ανάγλυφα όπως κιονόκρανα και επιστύλια.
Παράλληλα: Ο ναός των Ταξιαρχών βρίσκεται στο άνω Καταστάρι και λειτουργούσε παράλληλα με τον ναό των αγίων Θεοδώρων και του αγίου Γεωργίου που είναι κοιμητηριακός.
Πηγές
- Λ.Ζώης, Ιστορία της Ζακύνθου, Αθήνα 1955
- Ντ.Κονόμος, Εκκλησίες και μοναστήρια στη Ζάκυνθο, Αθήνα 1967
- Ντ.Κονόμος, Ζάκυνθος (Πεντακόσια χρόνια 1478 – 1978), Τόμος Δεύτερος. Ύπαιθρος Χώρα, Αθήνα 1979
- W.L.Salvator, Ζάκυνθος (μετ.Α.Αρμένη-Τσουκαλά), Ζάκυνθος 1995