Διονύσιος Τσόκος

Ο Διονύσιος Τσόκος γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το1814 ή 1820 και πέθανε στην Αθήνα το1862. Ήταν ένας από τους πρώτους εθνικούς ζωγράφους της μεταοθωμανικής Ελλάδας. Οι γονείς του Τσόκου ήταν Ηπειρώτες. Τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής τα έλαβε κοντά στον Νικόλαο Καντούνη. Ο τελευταίος ήταν αναμεμειγμένος στην εθνική εξέγερση του 1821 και είχε υποστεί διώξεις και ταλαιπωρίες για τις ιδέες και την δράση του. Έτσι ο Τσόκος, έλαβε από τον δάσκαλό του όχι μόνον καλλιτεχνική παιδεία, αλλά και έντονη εθνική συνείδηση. Λέγεται ότι ο Τσόκος εγκατέλειψε την Ζάκυνθο για να εγκατασταθεί στην ελεύθερη Ελλάδα. Πάντως είναι βέβαιο ότι το 1844 ήταν στην Βενετία, όπου παρακολουθούσε κανονικά μαθήματα ζωγραφικής με δάσκαλο τον ιταλό Λουδοβίκο Λιππαρίνι (Ludovico Lipparini). Με παρότρυνση του Λιπαρρίνι άρχισε να ασχολείται με ιστορικά θέματα και με προσωπογραφίες. Το 1845 συμμετείχε με ένα πορτρέτο γυναίκας στην Δημόσια Έκθεση της Ακαδημίας της Βενετίας και το όνομά του αναφέρεται σε σχετική τεχνοκριτική που δημοσιεύθηκε σε ιταλική εφημερίδα της εποχής. Επέστρεψε στην Αθήνα το 1847, όπου συνέχισε να ασχολείται με ιστορικά θέματα δημιουργώντας γνωστούς πίνακας όπως: Φυγή από την Πάργα (1849), Ο όρκος των Φιλικών (1849), Η δολοφονία του Καποδίστρια (1850), κ.ά. Από το 1850 έως το 1860 εκτέλεσε κατά παραγγελία πολλές προσωπογραφίες ιστορικών προσώπων της εποχής καθώς και προσωπογραφίες καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1856 διορίστηκε καθηγητής σχεδίου και ζωγραφικής στο Αρσάκειο. Την ίδια χρονιά εντυπωσίασε τους τεχνοκριτικούς με τις προσωπογραφίες του στην Έκθεση των Τεχνών που διοργάνωσε το τότε Σχολείον των Τεχνών (η μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών). Πέθανε το 1862 υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες.

Ο Τσόκος ξεφεύγει από την προσωπογραφία και καταφεύγει σε μεγάλες πολυπρόσωπες συνθέσεις («Φυγή από την Πάτρα» κλπ) δείχνοντας ότι έχει αφομοιώσει τις λιθογραφίες ξένων. Επίσης, σε έργα όπως το «Αγόρι που οδηγεί τυφλό» διαπρέπει σε ένα ιδιότυπο genre (ρωπογραφία). Έχοντας μεγαλώσει με το ιδεώδες της ελευθερίας και επηρεασμένος από το έργο του δασκάλου του, ζωγράφισε ιστορικά θέματα εμπνευσμένα από την Επανάσταση, που χαρακτηρίζονται από μία συναισθηματική φόρτιση. Από το 1850 άρχισε παράλληλα να φιλοτεχνεί προσωπογραφίες προσωπικοτήτων, συγγενών του, καθώς και καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών για τη διακόσμηση της αίθουσας τελετών, στις οποίες επικρατεί ένα περισσότερο ακαδημαϊκό ύφος, χωρίς να λείπουν και στοιχεία της επτανησιακής ζωγραφικής. Προς το τέλος της ζωής του ανέλαβε, μετά από παραγγελία της ελληνικής κυβέρνησης, να φιλοτεχνήσει τα πορτρέτα των αγωνιστών της Επανάστασης, πέθανε όμως πριν προλάβει να ολοκληρώσει το σύνολο του έργου. Τα έργα αυτά βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, ενώ τα προσχέδιά τους στη συλλογή Κουτλίδη και στο Μουσείο Μπενάκη. Το έργο του — κυρίως θέματα από την Επανάσταση του 1821, προσωπογραφίες και αγιογραφίες — συνδυάζει στοιχεία του ιταλικού ακαδημαϊσμού με στοιχεία της Επτανησιακής Σχολής. Σήμερα θεωρείται ένας από τους πρωτεργάτες της ζωγραφικής στην νεότερη Ελλάδα

Πηγές – Βιβλιογραφία – Ιστότοποι

• Στέλιος Λυδάκης, Οι Έλληνες Ζωγράφοι, Τόμος Γ ́, Μέλισσα
• Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Τέσσερις Αιώνες Ελληνικής Ζωγραφικής, Αθήνα 2000
• http://www.nationalgallery.gr
• http://www.openarchives.gr/pandektis
• http://www.teloglio.gr
• http://www.archive.gr