Γεννήθηκε στο Αργοστόλι στις 6 Μαρτίου του 1787 Καταγόταν από οικογένεια η οποία είχε εγκατασταθεί, άγνωστο πότε ακριβώς στην Κρήτη. Ο ιερέας και ζωγράφος Κωνσταντίνος Πιτζαμάνος, απόγονος της οικογένειας, εγκαταστάθηκε στην Ζάκυνθο και το 1691 οικοδόμησε το ναό των Αγίων Αναργύρων. Ο Βικέντιος Πιτζαμάνος, ιερέας και ζωγράφος επίσης, ήταν απόγονος του προηγούμενου και πατέρας του Γεράσιμου Πιτζαμάνου. Από μικρή ηλικία έδειξε την κλίση του στη ζωγραφική καθώς είχε και πρώτο δάσκαλό του σε αυτήν τον πατέρα του. Επίσης μαθήτευσε κοντά και στον Νικόλαο Καντούνη. Το 1802 κατατάσσεται στον στρατό και το 1807 φτάνει στον βαθμό του λοχαγού του μηχανικού της Πολιτείας των Επτανήσων. Με την κατάληψή τους από τους Γάλλους, ο Πιτζαμάνος διορίζεται προϊστάμενος της τοπογραφικής υπηρεσίας, με έργο την χαρτογράφηση των Επτανήσων αλλά και των απέναντι ακτών της Ηπείρου. Το 1809 ανέλαβε διπλωματική αποστολή και τον στέλνουν στον Αλή πασά. Την ίδια χρονιά τον Μάρτιο στέλνεται για μετεκπαίδευση πάνω στην αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική στην Γαλλική Σχολή Καλών Τεχνών στην Ρώμη. Κατά τη διάρκεια των εκεί σπουδών του οι πρόοδοι που σημειώνει προκαλούν το θαυμασμό των συμπατριωτών του: η Ακαδημία του Αγίου Λουκά στη Ρώμη τον ανακηρύσσει επίτιμο μέλος της το 1812. Όταν το 1814 ολοκληρώνει τις σπουδές του επιστρέφει στα Επτάνησα και διορίζεται αρχιτέκτων- μηχανικός. Στις αρχές του 1815 μετέβη στο Παρίσι προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του. Εκεί γνώρισε και συνδέθηκε με τον Αδαμάντιο Κοραή. Ο Κοραής προσπάθησε να τον πείσει, ανεπιτυχώς, να μεταβεί στην Χίο για να διδάξει τις Καλές τέχνες. Η αλλαγή του καθεστώτος στα Επτάνησα ύστερα από την λήξη των Ναπολεόντειων Πολέμων έχει σαν αποτέλεσμα να κληθεί από τους Άγγλους να διδάξει, το 1817, στην Ιόνιο Ακαδημία. Το 1818 ξεκινά μια μεγάλη περιοδεία μαζί με τον στρατηγό Άνταμ στα Επτάνησα και σε διάφορες τουρκοκρατούμενες περιοχές: Πάτρα, Αθήνα, Θήβα, νησιά του Αιγαίου, είναι μερικοί από τους σταθμούς της περιοδείας του, και κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη. Σε όλη τη διάρκειά του καταγράφει και σχεδιάζει μνημεία, αλλά και καθημερινούς ανθρώπους. Η άφιξή του στην Κωνσταντινούπολη το 1820, συνδέεται εκτός από την καταγραφή και σχεδίαση των μνημείων της και με την μύησή του στη Φιλική Εταιρία. Η φήμη του έφτασε μέχρι την Τσαρική αυλή και προσκαλείται να εργαστεί σε αυτήν ως αρχιτέκτονας από τον Ιωάννη Καποδίστρια. Κατά την περίοδο που εργάστηκε εκεί προσβλήθηκε από κάποια ανίατη ασθένεια και φεύγει για την Ιταλία κι από εκεί για την Κέρκυρα όπου πέθανε τελικά στις 5 Δεκεμβρίου του 1825.
Είναι χαρακτηριστικές οι υδατογραφίες του, Άνδρας από τη Μάνη, Αθηναίος δάσκαλος με βράκα, Αθηναία αρχόντισα με την κορούλα της, Μαμή και παραμάνα εν Κέα, Ο πρόναος της Αγίας Σοφίας, Άνδρας από το Φανάρι, Τοπικές ενδυμασίες των Τηνίων, Ενδυμασίες των Κερκυραίων και των ευγενών της Ζακύνθου. Σχεδίασε επίσης και τα εμβλήματα των Επτανήσων, προσωπογραφίες, όπως του Παναγιώτη Μπενάκη, Προσωπογραφία κυρίας με ψάρι στη γυάλα, του Θωμά Μαίτλαντ , του Καποδίστρια. Τα περισσότερα έργα του βρίσκονται στο Ιστορικό Μουσείο και στην Εθνική Πινακοθήκη. Επίσης έγραψε στα ιταλικά μία πραγματεία περί αρχιτεκτονικής και Καλών τεχνών, με τίτλο: Saggio d’ Architettura civile con alcune congnizioni comuni a tutte le belle arti del Cavalier Gerasimo Pizzamano di Cefalonia, archeologo, pittore ed ingeniere, Κέρκυρα 1820
Κεφαλλονίτης πολυταξιδεμένος ζωγράφος, μελετητής και αρχιτέκτονας της ρώσικης αυλής. Μαθητής του Νικόλαου Καντούνη, επηρεάστηκε και συγχρονίστηκε με το ευρωπαϊκό ρομαντικό ρεύμα. Ταξίδεψε την Ιταλία, Γαλλία, Κωνσταντινούπολη και Ελλάδα. Επέστρεψε στην Κέρκυρα όπου και έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Η βιογραφία του Πιτζαμάνου είναι ενδεικτική για την πολύπλευρη επίδοση των Επτανησίων, που το 19ο αι. κυρίως ξανοίγονται πέρα από την Ιταλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες πλουτίζοντας τις προσωπικές τους εμπειρίες. Τα έργα του Πιτζαμάνου χαρακτηρίζονται από ευαισθησία και ακρίβεια, αλλά και από κάποια ατολμία στη χρωματική κλίμακα. Η τέχνη του, αποκομμένη από τη μεταβυζαντινή παράδοση, συνδέεται άμεσα με την τέχνη των περιηγητών και των ζωγράφων λευκωμάτων του 19ου αι.
Αυτοπροσωπογραφία του ζωγράφου και Φιλικού Γεράσιμου Πιτζαμάνου
Τίτλος: Αυτοπροσωπογραφία του ζωγράφου και Φιλικού Γεράσιμου Πιτζαμάνου
Χρονολόγηση: 19ος αι.
Τόπος: Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο
Παναγιώτης Μπενάκης
Τίτλος: Παναγιώτης Μπενάκης
Διαστάσεις: 35Χ27 εκ.
Υλικά: Λάδι σε μουσαμά
Χρονολόγηση: π.1814-1825
Τόπος: Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου (Κληροδότημα Αντωνίου Μπενάκη)
Προσωπογραφία κυρίας με ψάρι στη γυάλα
Τίτλος: Προσωπογραφία κυρίας με ψάρι στη γυάλα
Διαστάσεις: 88Χ67 εκ.
Υλικά: Λάδι σε μουσαμά
Χρονολόγηση: 19ος αι.
Τόπος: Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου (Συλλογή Ιδρύματος Ε. Κουτλίδη)
Πηγές –Βιβλιογραφία- Ιστότοποι
- Στέλιος Λυδάκης, Οι Έλληνες Ζωγράφοι, Τόμος Γ ́, Μέλισσα
- Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Τέσσερις Αιώνες Ελληνικής Ζωγραφικής, Αθήνα 2000
- http://www.nationalgallery.gr
- http://www.archives.gr
- http://www.ygeiaonline.gr
- http://www.artcorfu.gr