Ο ναός υπέστη ζημιές από τον σεισμό του 1953, αλλά ξανακτίστηκε. Ανακαινίσθηκε το 1987. Ο ναός λειτουργεί και ως ενοριακός.
Ο ναός του αγίου Λέοντα ιδρύθηκε μέσα στον 14ο αιώνα. Δεν έχουμε πληροφορίες για την ιστορία του ναού. Υπέστη ζημιές από τον σεισμό του 1953 και ξανακτίστηκε. Κάθε χρόνο στις 20 Φεβρουαρίου γίνεται λιτανεία.
Ο ναός του αγίου Λέοντα στον άγιο Λέοντα ιδρύθηκε μέσα στον 14ο αιώνα πάνω σε λόφο. Ήταν και παρέμεινε κοιμητηριακός – ενοριακός, γεγονός που μαρτυρούν τα κειμήλια λαϊκής τέχνης που τον στολίζουν. Ο σεισμός του 1953 προκάλεσε ζημιές στον ναό που σύντομα ξανακτίστηκε.
Ο ναός του αγίου Λέοντα στο ομώνυμο χωριό ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο της μονόκλιτης βασιλικής. Ο προσανατολισμός του Ιερού είναι προς τα βορειοανατολικά. Η κύρια είσοδος του ναού βρίσκεται στην νότια πλευρά ανάμεσα σε δυο μεγάλα παράθυρα. Στα άκρα της νότιας πλευράς ανοίγονται και άλλα δυο μικρότερα. Συμμετρική είναι η διαμόρφωση της βόρειας πλευράς. Στα ανατολικά δεν διακρίνεται η αψίδα του Ιερού, αλλά ανοίγεται ένα μικρό τετράγωνο παράθυρο. Εσωτερικά όμως διαμορφώνεται μια τυφλή αψίδα για το Ιερό. Το κωδωνοστάσιο είναι πυργοειδές με κάποιες ιδιαιτερότητες. Ο λίθινος κορμός του αποτελούσε την βάση ενός ανεμόμυλου, που τοποθετείται στα νεότερα χρόνια. Πάνω του στηρίζεται μια τοξωτή κατασκευή για τις καμπάνες και επιστέφεται με πυραμίδα που πατά πάνω σε οκταγωνικό τύμπανο. Δεν έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του.
Ο πλαστικός διάκοσμος του ναού εξωτερικά συνίσταται στο περιθύρωμα της εισόδου και των παραθύρων κυρίως στην νότια πλευρά. Η κύρια είσοδος έχει ανάγλυφη κλείδα και επιστέφεται με απλό τοξωτό αέτωμα χωρίς άλλο κόσμημα. Τα παράθυρα έχουν επίσης λιτή διακόσμηση με ανάγλυφα κλειδιά, ενώ απο κάτω διακρίνονται ανεστραμμένα τρίγωνα. Εσωτερικά σώζεται το επίχρυσο ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού, έργο του Σαράντη Διον.Θεοδόση. Φθάνει ως την ουρανία του ναού και ακολουθεί τις καμπύλες της. Έχει λιτή και αυστηρή φυτική διακόσμηση και σαφή διάρθρωση. Στο κάτω τμήμα σώζονται οι δεσποτικές εικόνες του Ιωάννη Προδρόμου, του Χριστού Βασιλέα Βασιλευόντων και κάτω στην υποθυρίδα εικονίζεται η Σταύρωση, της Παναγίας Βρεφοκρατούσας, και κάτω η Φυγή στην Αίγυπτο, και του Αγίου Λέοντα. Οι δεσποτικές εικόνες επιστέφονται με επίχρυσους ξυλόγλυπτους πλοχμούς. Στην Ωραία Πύλη εικονίζεται Ιδέ ο Άνθρωπος και στα βημόθυρα οι άγγελοι με τα σύμβολα του Πάθους. Στην δεύτερη ζώνη οι εικόνες πατούν σε εξώστη με αχιβάδες. Εικονίζεται η Αγία Τριάδα και οι Δώδεκα Απόστολοι ανά ζεύγη. Στο ανώτερο τμήμα εικονίζεται ο Εσταυρωμένος μέσα σε θωράκιο με κουβούκλιο ανάμεσα στις μορφές των Λυπηρών μέσα σε θωράκια. Η ουρανία σώζει τα προσεισμικά της επίχρυσα ξυλόγλυπτα κοσμήματα που σχηματίζουν διάφορα πλαίσια. Σα καμπύλα τμήματα έχουν τοποθετηθεί παραστάσεις του Δωδεκάορτου και σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη. Αξιομνημόνευτος είναι ο γυναικωνίτης στο δυτικό τμήμα του ναού. Στο ανώτερο τμήμα του το κάλυμμα έχει την ζωγραφική παράσταση ενός ανασηκωμένου πορφυρού βέλου. Στηρίζεται σε δυο ξύλινες ψευδοπαραστάδες. Ο εξώστης φέρει γραπτά φυτικά κοσμήματα μέσα σε γαλάζιο – γκρίζο φόντο.
Από τον θησαυρό του ναού αξιομνημόνευτο είναι το ξυλόγλυπτο κουβούκλιο της Αγίας Τράπεζας, έργο του Σπυρίδωνα Ιω.Τορτορέλλη. Ακόμη σώζονται πολλές εικόνες λαϊκής τέχνης.
Πηγές
- http://www.e-ionia.gr/main.php?p_id=1&i_id=4&cat=36&page= 204&no_i=yes
- Λ.Ζώης, Ιστορία της Ζακύνθου, Αθήνα 1955
- Ντ.Κονόμος, Εκκλησίες και μοναστήρια στη Ζάκυνθο, Αθήνα 1967
- Ντ.Κονόμος, Ζάκυνθος (Πεντακόσια χρόνια 1478 – 1978). Τόμος Δεύτερος, Ύπαιθρος Χώρα, Αθήνα 1979
- Μ.Σκιαδαρέση – Στ.Πισκαρδέλης, Ζάκυνθος. Ιστορία, Λαογραφία, Τέχνη, Περιήγηση, Αθήνα 1993