Ο ναός του αγίου Γεράσιμου στους Κήπους κατασκευάστηκε το 1712 από την συντεχνία των Κηπουραίων. Ο ναός καταστράφηκε το 1953 εξαιτίας του σεισμού, όμως ξανακτίστηκε σχεδόν αμέσως μετά.
Στον ναό του αγίου Γεράσιμου αφιερώθηκε στις 6 Ιουνίου 1714 από τον Σταματέλο Ρούσο μέρος του λειψάνου του αγίου δεμένο με ασήμι.
Η απόφαση για την ίδρυση του ναού του αγίου Γεράσιμου στους Κήπους λήφθηκε από την συντεχνία των Κηπουραίων στις 15 Νοεμβρίου 1711 και στις 2 Ιουλίου 1712 εκδόθηκε η διαταγή του Προβλεπτή Ζακύνθου Πέτρου Βραγαδίνου που επισημοποιούσε την ίδρυση του ναού. Οι εργασίες ξεκίνησαν στα τέλη του ίδιου χρόνου. Το 1718 τοποθετήθηκε το τέμπλο του ναού. Είναι άγνωστο αν ο ναός ανακαινίσθηκε πριν τον σεισμό του 1953, οπότε καταστράφηκε και στην θέση του χτίστηκε νέος.
Ανήκει στον τύπο της μονοκλιτης βασιλικής με μονή αψίδα στην ανατολική πλευρά του ναού. Η κύρια όψη του είναι η βόρεια όπου εκατέρωθεν της κεντρικής εισόδου, η οποία βρίσκεται στο μέσο της πλευράς, ανοίγονται τέσσερα μεγάλα παράθυρα. Μια δεύτερη μικρότερη θύρα ανοίγεται στην δυτική πλευρά ανάμεσα σε δυό παράθυρα. Πάνω από την είσοδο αυτή υπάρχει μια πλαστική απεικόνιση του Αγίου Γερασίμου και στα δεξιά της θύρας ένα μικρό τυφλό παράθυρο. Μπροστά στο δάπεδο υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα με ανάγλυφο τον δικέφαλο αετό, έργο σύγχρονο. Η είσοδος στη δυτική πλευρά ενισχύεται με την παρουσία ενός κλειστού προστώου με δυο κίονες. Στη νότια πλευρά ανοίγονται τρία παράθυρα συμμετρικά με εκείνα της βόρειας πλευράς, ενώ στο ανατολικό άκρο της πλευράς υπάρχει μικρή θύρα. Ανατολικά του ναού υπάρχει το μετασεισμικό κωδωνοστάσιο με δυο τοξωτά ανοίγματα για τις καμπάνες.
Στο εσωτερικό του ναού ιδιαίτερη θέση έχει το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο των αρχών του 18ου αιώνα με εικόνες του Αγίου Γεράσιμου και του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου, έργα του Σπ.Μιχαλίτση, σύμφωνα με τον κώδικα της μονής.
Μετά τον σεισμό του 1953 κάποιες από τις φορητές εικόνες του ναού μεταφέρθηκαν προσωρινά στο Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου. Αργότερα, όταν ξανακτίστηκε ο ναός μεταφέρθηκαν εικόνες και από τον γειτονικό ναό της αγίας Βαρβάρας: εικόνα της αγίας με επίχρυσο ξυλόγλυπτο πλαίσιο πάνω σε επίχρυση ξυλόγλυπτη καθέδρα με παραστάσεις από τη ζωή και το μαρτύριό της. Από τις φορητές εικόνες του ναού ξεχωρίζει η εικόνα της Παναγίας Γλυκοφιλούσας Καρδιώτισσας του 15ου αιώνα, η οποία φυλάσσεται στο Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου.
Πηγές
- http://plykogiannis.blogspot.gr/2011_08_01_archive.html
- http://pandektis.ekt.gr/pandektis/handle/10442/85258
- Λ.Ζώης, Ιστορία της Ζακύνθου, Αθήνα 1955
- Ντ.Κονόμος, Εκκλησίες και μοναστήρια στη Ζάκυνθο, Αθήνα 1967
- Ντ.Κονόμος, Ζάκυνθος (Πεντακόσια χρόνια 1478 – 1978), Τόμος Δεύτερος. Ύπαιθρος Χώρα, Αθήνα 1979